Ik geef het toe, ik ben verslaafd. De geur alleen al maakt verlangens los. Loop ik langs een plek waar je het ruikt, ik wil het.
Koffie, tijdens deze reis hebben we op heel wat verschillende plekken gezeten. Soms was de koffie goed, soms slecht, soms niet aanwezig. Want de wereld is verdeeld in koffie drinkers en thee drinkers. Afgelopen maand waren we in het land van de koffie. We zagen de aanwijzingen langs de kant van de weg. Lage struiken in lange rijen met hier en daar een boom. Een beetje als de theeplantages in Sri Lanka, maar dan iets warriger.
In Australië zagen we de planten voor het eerst, op een plantage. In Myanmar stonden ze in de botanische tuin, net als in Sri Lanka. In China stonden er een paar in bloei, gewoon voor sier. De witte bloemetjes roken heerlijk.
En vandaag zijn we dus op een koffieplantage. Coffeetours zijn booming business hier, overal zie je ze aangeboden. Ze zijn goed in het verzinnen van tours voor toeristen, die Costaricanen. Maar je kan er ook niet omheen. De heuvels staan vol met koffiestruiken, de vulkanische grond en het klimaat zijn erg geschikt.
We gaan met de bus naar een dorpje in de buurt en lopen daarna nog wat kilometers om tot onze verbazing bij een groot complex te komen. Het is er druk, een parkeerplaats vol met bussen en auto's. Goed onderhouden gebouwen, een prachtig aangelegde omgeving.
De gids laat ons eerst wat koffie proeven en chocolaatjes met een koffieboon erin. Een goede combinatie, koffie en chocola. Dan begint de rondleiding. Hij laat verschillende variëteiten zien, die er allemaal net even anders uit zien. In Costa Rica worden alleen de Arabica rassen gebruikt, vertelt hij. Een soort die het moet hebben van de kwaliteit en niet van de kwantiteit zegt de gids. Er zijn verschillende variëteiten, sommigen zelfs met minder cafeïne. Hij wijst op de struikjes in de potten. In elke bes zitten twee zaadjes, die wanneer je ze zaait uitkomen met twee blaadjes. Hij laat ons de pas gezaaide plantjes zien, waarvan de kiemblaadjes op die van beuk lijken.
Achter hem staan lange rijen met manshoge struiken. Helaas, het is het verkeerde seizoen voor de oogst. En de bloei die drie maanden duurt is ook net voorbij. We bekijken de groene bessen aan de struik. In allerlei maten, kleintjes en grotere als olijven zo groot.
Kijk zegt de gids, die natuurlijk weet dat de meesten van ons nog nooit een avocado boom hebben gezien, daar staat een avocado. Zo wijst hij nog meer fruitbomen aan, mango, banaan, citrus en fruitbomen die ik niet ken. Vogels en andere beesten vinden deze lekker en laten de bessen van de koffie met rust.
De struiken worden achtentwintig jaar oud, dan worden ze gerooid. En van de achtentwintig jaar zijn ze éénentwintig jaar productief. De rest van de tijd zijn ze of nog te jong of net gesnoeid en moeten er weer vruchtdragende takken aan groeien.
De gids vertelt over het oogsten, wat drie maanden duurt, elke keer worden de rode bessen er tussenuit geplukt. Meestal door mensen uit Nicaragua, gastarbeiders zeg maar.
De bessen worden gesorteerd, ontdaan van vruchtvlees en een tijd in water gezet, van velletjes ontdaan en daarna gedroogd. Alles hier wordt met waterkracht gedaan, het selecteren, sorteren, vervoeren. Alleen het drogen in de machine gebeurd met hout van oude struiken. Behalve de duurdere boontjes, die in de zon drogen, zodat ze geen smaak overnemen van het brandhout. Deze worden op een grote betonnen vloer gedroogd, waarbij ze met een soort hark telkens gekeerd worden.
We kijken naar het eindresultaat, drie zakken met boontjes. In één zak zien we mooie groene boontjes, de premium. De koffieboontjes waar je voor naar een speciaalzaak gaat.
De tweede zak, de middelste kwaliteit ziet er nog best redelijk uit. Hier en daar een raar zwart boontje. Deze horen we is de koffie die in supermarkten wordt verkocht als goudmerk.
De laagste en derde kwaliteit wordt gebruikt voor oploskoffie. Waarbij de gids kijkt of hij het over een zeer vies product heeft. En, zegt hij, voor de lage kwaliteit koffie uit de supermarkt. Terwijl ik in de derde zak kijk beloof ik mezelf deze goedkope koffie nooit meer te kopen. Takjes, velletjes, voornamelijk zwarte boontjes, bah. Ook geen wonder dat oploskoffie niet echt lekker is.
We lopen naar buiten om de groene boontjes te bekijken die daar in de zon liggen te drogen. Het doet me denken aan Cuba waar we met de auto langs een lange baan rijst zagen liggen op het asfalt. Mannen waren het aan het harken. En aan het eind van die lange, lange baan zagen we twee paarden er van snoepen. Over de hele wereld worden wegen ervoor gebruikt om dingen te drogen, zaad, fruit, poep. Is dat niet grappig?
Bij de branderij kijken we naar het eindresultaat en naar de verschillende producten die er van gemaakt worden. Je hebt licht gebrande koffie die vijftien minuten wordt verhit, dat is ontbijt koffie met de meeste cafeïne. Dan Franse koffie die zeventien minuten wordt gebrand. En de derde is de espresso koffie, die twintig minuten wordt gebrand en daardoor minder cafeïne bevat. Dacht altijd dat het andersom was.
Nog even een weetje. In Duitsland staat een fabriek die gratis de cafeïne uit de boontjes haalt. Dat doen ze als enige met behulp van water, de rest gebruikt chemicaliën. Het is gratis omdat ze de cafeïne verkopen aan onder andere cola fabrikanten. Om eerlijk te zijn zagen die boontjes na behandeling er niet echt lekker meer uit.
Daarna mochten we het verschil gaan proeven, helaas niet die cafeïnevrije koffie, ik was echt nieuwsgierig of die nog wel te pruimen was. De chocolade met koffieboontjes waren gevaarlijk lekker. In de winkel konden we nog koffie kopen, niet echt handig wanneer je nog drie maanden onderweg bent. Maar een zelfbouwpakket van een echt Costa Ricaans koffiezet apparaat paste nog wel in mijn rugzak. Jullie zijn van harte uitgenodigd om de koffie daaruit te komen proeven.
Hetty